Η φράση αυτή που συνιστά τον τίτλο της έκθεσης προέρχεται από τα Βοιωτικά, το 9ο από τα 10 συνολικά βιβλία του ταξιδιωτικού έργου “Ελλάδος Περιήγησις” του ιστορικού γεωγράφου Παυσανία (115 – 180 μ.Χ.) από τη Μαγνησία της Μικράς Ασίας.
…ἄγουσι δὲ καὶ νῦν ἔτι ἀγῶν διὰ ἔτους πέμπτου τὰ [δὲ] Ἐλευθέρια, ἐν ᾦ μέγιστα γέρα πρόκειται δρόμου· θέουσι δὲ ὡπλισμένοι πρὸ τοῦ βωμοῦ…
Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, Βοιωτικά, 9.2.6
Όταν ο Παυσανίας επισκέφτηκε τις Πλαταιές, είδε πριν την είσοδο της πόλης το κοινό μνημείο των Ελλήνων μαχητών που έπεσαν στην σπουδαία νικηφόρα μάχη κατά των Περσών. Κοντά σε αυτό το μνημείο, αναφέρει βωμό αφιερωμένο στον ελευθέριο Δία τον οποίο οι Έλληνες θεωρούσαν υπεύθυνο για την νική τους το 479 π.Χ. Όπως μαθαίνουμε από το ανωτέρω απόσπασμα, με επίκεντρο τον βωμό κάθε πέντε χρόνια τελούνταν τα Ελευθέρια, τα οποία εκτός των τελετουργιών περιελάμβαναν αθλητικούς αγώνες. Στο βωμό του ελευθερίου Διός όπου είναι στημένο άγαλμα του θεού από λευκό μάρμαρο, τερματίζει αγώνας οπλιτοδρομίας, για τον νικητή της οποίας έχουν θεσμοθετηθεί σπουδαία έπαθλα από τους διοργανωτές…
